Materiały jądrowe wyróżnia się spośród
materiałów promieniotwórczych ze względu na:
- ich potencjalne
zastosowanie do ładunków jądrowych,
- ograniczone techniczne możliwości ich wykrycia
w terenie,
- inny z reguły sposób ich przejęcia i
uruchomienia systemu reagowania (tzn. w wyniku
działania po uzyskaniu informacji),
- potrzebę wykorzystania metod sądowej analizy
jądrowej do identyfikacji, ustalenia historii i
pochodzenia materiału.
Materiały jądrowe dzieli
się na:
specjalne
materiały rozszczepialne,
którymi są pluton (Pu-239, z wyłączeniem plutonu
o zawartości Pu-238 powyżej 80%), uran-233
(U-233), uran wzbogacony w izotopy uranu-233 lub
uranu-235 (U-235), dowolny materiał zawierający
jeden lub więcej z wymienionych;
materiały
wyjściowe, którymi są: uran
naturalny (występuje w naturze i zawiera około
99.28% uranu-238, 0.72% uranu-235 oraz śladową
ilość uranu-234), uran zubożony (zawartość
uranu-235 jest niższa niż w uranie naturalnym,
czyli wynosi mniej niż 0.72 %) i tor.
uran wzbogacony
w izotopy 235 lub 233 oznacza uran
zawierający izotop U-235 lub U-233 albo obydwa w
ilości większej niż w uranie występującym w
naturze.
Kategoryzacja materiału
jądrowego - ustalenie, czy jest to:
- paliwo
jądrowe (np. nisko- (<20% - LEU) lub wysoko- (³
20% - HEU) wzbogacony uran, pluton lub
mieszanina plutonu i uranu - MOX);
- materiał nadający się do produkcji broni
jądrowej po przetworzeniu;
- materiał bezpośrednio gotowy do produkcji bomb
nuklearnych (o postaci metalicznej i zawartości
U-235 lub Pu-239 około 93%).
Identyfikacja materiału
jądrowego ma odpowiedzieć na pytania:
- jakie było
pierwotne przeznaczenie materiału (intencja
producenta);
- jakie jest pochodzenie materiału (kto, jaką
technologią i kiedy go wyprodukował);
- kto był jego ostatnim prawnym właścicielem;
- jaką trasą nastąpił przemyt
i wymaga wykonania między innymi
analizy pierwiastkowej i izotopowej materiału,
analizy nieorganicznej śladowych zanieczyszczeń,
badań analitycznych i mikroskopowych wymazów z
opakowań, porównania wyników badań z bazą danych
wybranych cech charakterystycznych materiałów,
etc.
Sądowa ekspertyza jądrowa
materiału może zawierać informacje o różnym
stopniu szczegółowości zależnie od nałożonych
limitów czasu na jej dostarczenie, możliwości
technicznych krajowego laboratorium
specjalistycznego, czy oczekiwań organów
ścigania a zatem uwzględniać:
- typ, ilość i
właściwości fizyczno-chemiczne materiału;
- możliwe przeznaczenie materiału;
- ocenę zagrożenia: toksyczność,
promieniotwórczość, użyteczność do ładunku
jądrowego;
- źródło pochodzenia: krajowe, inne państwo.
Podstawowe cechy
materiałów jądrowych:
Radionuklid
|
T½
|
Aktywność właściwa [Bq/g]
|
Emiter
|
Uran-235
U-235
|
7.0*108 lat
|
8.00*104
|
alfa i słaby gamma
|
Uran-238
U-238
|
4.51*109
lat
|
1.24*104
|
alfa i słaby gamma
|
Uran-233
U-233
|
1.62*105
lat
|
3.7*108
|
słaby alfa i
gamma
|
Pluton-239
Pu-239
|
2.41*104
lat
|
2.3*109
|
alfa i słaby gamma
|
Tor-
232 Th-232
|
1.4*1010 lat
|
4.06*103
|
alfa
|
U-235
w U nat.
LEU = 5% U-235
HEU = 100% U-235
|
|
25 000
100
000
1
800 000
|
|
Do określenia zagrożenia
stwarzanego przez radionuklid pomocne będą:
rodzaj promieniowania, okres półrozpadu
aktywności, aktywność właściwa radionuklidu tj.
ilość rozpadów danej masy w określonym
przedziale czasu (krótszy okres półrozpadu i
większa masa, to większe promieniowanie w
określonym przedziale czasu).
|